Waarnemen
Volgens een ozdoenerk aan de Esglene untiisirevet, mkaat het niet uit in wkele vdlogore de ltetres in een worod staan, het enige wat bnlaejigrk is is dat de erstee en lttasae leettr op de geode palats saatn. De rest kan een tltoae ponhiuop zjin en nog kan je het leezn zoendr polreebm. Dit kmot omdat we neit elke ltteer zelf leezn maar het woord als geeehl.
Hoewel het nog maar de vraag is of we zonder problemen werkelijk álle letters door elkaar kunnen husselen, illustreert deze tekst wel duidelijk hoe actief ons waarnemingssysteem is. We lezen niet zo zeer wat er letterlijk staat, maar vullen van alles zelf in, zonder dat het al te veel moeite kost. Zo kun je ook met gemak een tekst lezen waar alle klinkers uit verwijderd zijn.
Zonder dat we er veel van merken is ons waarnemingssysteem dus heel actief. Ook op andere gebieden vullen we spontaan stukken informatie aan, of passen we de informatie aan zodat deze aan onze verwachtingen voldoet. Stel je bijvoorbeeld voor dat je wordt voorgesteld aan een nieuwe collega, met de woorden "Dit is Anna. Ze is nog een beetje nerveus omdat dit haar eerste werkdag is, dus wees een beetje aardig voor haar". Je zult vanaf dat moment geneigd zijn om nerveuze trekjes bij Anna te ontdekken, omdat die passen in je verwachting. Zie je haar bijvoorbeeld vanuit je ooghoek met haar hand naar haar mond gaan, dan registreer je dat misschien als nagelbijten, een teken van zenuwen, terwijl ze in werkelijkheid misschien alleen een pepermuntje in haar mond stak.
Een minder onschuldig voorbeeld is de zaak van Amadou Diallo, een Amerikaanse zwarte man die in 1999 door vier politieagenten werd doodgeschoten. Diallo stond 's nachts voor de deur van zijn huis toen de vier agenten, op zoek naar een crimineel, op hem af kwamen. Ze zagen Diallo iets uit zijn zak halen en vuurden een salvo van 41 kogels op hem af, in de overtuiging dat hij een wapen wilde trekken. Later bleek Diallo helemaal geen wapen op zak te hebben: hij wilde zijn portemonnee pakken. De dood van Diallo deed veel stof opwaaien in Amerika, vanwege de vraag of hij ook doodgeschoten zou zijn als hij wit was geweest. Op die vraag zullen we natuurlijk het antwoord nooit zeker weten, maar vast staat wel dat de agenten iets waarnamen dat er niet was: een man met een pistool. Ze dachten te maken te hebben met een crimineel, al dan niet versterkt door de donkere huidskleur van Diallo, waardoor hun waarneming van de situatie vertekend raakte.