DE SCHONE SCHIJN

Waarom mooie mensen in het voordeel zijn

Roos Vonk*

Heb je meer kans op een baan als je er goed uit ziet? Je moet een boek niet op de cover beoordelen, zegt het Engelse spreekwoord. Maar ondertussen dóen we dat wel. “Mooi van binnen” is het belangrijkst, zeggen we, maar mooi van buiten is een voordeel dat ongemerkt onze indrukken en ervaringen enorm kan sturen. In een onderzoek werden mannen en vrouwen lukraak aan elkaar gekoppeld om naar een dansavond te gaan. Je zou denken dat hoeveel plezier ze met elkaar hadden werd bepaald door hun raakvlakken. Maar de belangrijkste factor die bepaalde hoe leuk hun avond was en hoe graag ze de ander weer wilden zien, was de uiterlijke aantrekkelijkheid van degene aan wie ze gekoppeld waren.

Maar op de banenmarkt gaat het toch zeker om je bekwaamheden en talenten? Natuurlijk, maar evengoed blijkt dat aantrekkelijke sollicitanten makkelijker worden aangenomen en ook meer verdienen. Vergeleken met gemiddeld aantrekkelijke mensen verdienen de lelijkerds 9% minder, en de knapperds 5% meer (zie http://stlouisfed.org/publications/re/2005/b/pdf/appearance.pdf).

Voor de gemiddelde man in het Amerikaanse onderzoek uit 1996 scheelde dat per jaar 2600 dollar minder als hij lelijk was, en 1400 meer als hij knap was; voor vrouwen ging het om iets kleinere verschillen van respectievelijk 2000 en 1100 dollar. In een apart onderzoek onder advocaten bleken deze verschillen 15 jaar na de studie groter te zijn dan 5 jaar erna, dus ze verdwijnen niet als je meer ervaring opdoet.

Als het om uiterlijk gaat zeggen mensen vaak dat dat een kwestie van smaak is en dat zij anderen daar niet op beoordelen omdat het “om de uitstraling gaat”. In de praktijk blijkt die uitstraling flink gecorreleerd te zijn met schoonheid, en is er binnen een cultuur grote consensus over wie mooi en lelijk is. Een mooie vrouw heeft grote ogen, hoge wenkbrauwen, een smalle neus, kin en wangen, geprononceerde jukbeenderen, een kleine afstand tussen neus en kin, en natuurlijk een ideale taille-heup-verhouding van 7:10. Een knappe man heeft meer typisch mannelijke kenmerken zoals dieper liggende ogen, een donkerder huid, inhammetjes in de haargrens en een rechthoekige kaaklijn.

Het nadeel voor onaantrekkelijke mensen op de banenmarkt is niet altijd pure discriminatie. Als je (al dan niet bewust) aanneemt dat cliënten liever van doen hebben met iemand die er goed uit ziet, is diegene ook meer waard. Ook zijn mooie mensen vaak wat vlotter in de omgang, mede doordat ze positiever bejegend worden. Maar met dit soort overwegingen kun je alweer moeilijker rationeel verklaren dat knappe verdachten in rechtszaken lagere straffen krijgen dan lelijke en dat dikke meisjes van hun eigen ouders minder zakgeld krijgen dan slanke.

Afgezien van enkele nadelen – mooie mensen worden gezien als ijdeler en arroganter, en mooie vrouwen eerder als drager van geslachtsziekten – lijkt aantrekkelijkheid alleen maar voordelen te hebben. Toch zijn die bevoorrechte mooie mensen helemaal niet gelukkiger. Verwende prinsjes en prinsesjes? Probleem is dat aantrekkelijke mensen nooit zeker weten of ze worden gewaardeerd vanwege hun uiterlijk of hun inhoudelijke kwaliteiten. Ik ben zelf weleens wat sip geweest toen een man zei dat hij meer op mijn karakter dan mijn uiterlijk viel, maar omgekeerd is natuurlijk ook niks. Mooie mensen zijn vaak niet blij met complimenten over hun werk, omdat ze niet weten of het stiekem om hun uiterlijk gaat.

Een ander nadeel is dat ze vaak tobben over het handhaven van hun schoonheid met het verstrijken van de jaren. Vooral voor vrouwen is dat een onmogelijke opgave. De meeste mooie vrouwen leren pas later in hun leven een pijnlijke les die lelijke meisjes allang kennen: dat je moet werken aan kwaliteiten waar je na je veertigste ook nog wat aan hebt. Misschien gaat iemand dan toch nog eens dat boek lézen.

* Deze column is verschenen in Menselijke gebreken voor gevorderden (Scriptum, 2011).